Kalm aan en rap een beetje

Het is de laatste dag van het traject. De deelnemers komen een voor een binnen. Ze hebben er zin in, dat merk je aan alles. Er wordt uitbundig gepraat en veel gelachen, het lijkt een mix te zijn van enthousiasme en spanning voor wat de dag gaat brengen. De uitgelaten sfeer kan ik wel waarderen en tegelijkertijd voel ik dat er iets ontbreekt. Dat er iets nodig is om deze laatste dag goed te beginnen.

Na de aftrap van de dag laat ik de deelnemers door elkaar heen lopen. Ik vraag ze iemand te ontmoeten, elkaar in de ogen te kijken en even stil te zijn. De opdracht die dan volgt luidt: “Wat kom je tegen in de ogen van de ander? Heet het welkom, heet de ander welkom.” Waar de energie tot voor deze oefening heen en weer vloog, zakt deze en krijgt focus. Ik zie deelnemers met aandacht contact maken met de eigen binnenwereld en met de ander. Spreektempo’s en –volume gaat omlaag, er vallen meer stiltes, uitdrukkingen verzachten en in de ogen van de deelnemers zie je dat er werkelijk contact is. Wanneer de oefening ten einde is, hoor ik terug hoe fijn en helpend het is om zo te beginnen. Nu kunnen we van start met de dag. Pas wanneer we echt contact hebben met de ander zijn, kunnen we ook echt afscheid nemen.

Wat maakt echt contact maken dan zo moeilijk? Waarom zie ik het zo weinig om mij heen gebeuren? En waarom vind ik het zelf ook vaak lastig? Wanneer ik deze vraag laat resoneren komen er twee woorden in mij op: tijd en raakbaarheid.

De eerste stap is het nemen van tijd. Mijn gebruikelijke tempo leidt tot automatisch handelen. Pas wanneer ik uit mijn comfortabele tempo stap en ik durf te vertragen, dan ontstaat er ruimte. Ruimte die niet meteen wordt ingevuld door mijn automatische gedragingen, maar ruimte die vraagt om te luisteren. Luisteren naar mijn hart en naar mijn hoofd. Voelen wat er van binnen gebeurd en mijn gedachten even op afstand waarnemen.

De huidige maatschappij is momenteel niet ingericht op het nemen van tijd. Agenda’s zijn geblokt van uur tot uur. En naast het werk gaat het sociale leven in hetzelfde tempo verder. Van tijd tot tijd voel ik mij soms een  logistiek manager wanneer ik alle verzoeken en wensen in de agenda probeer te passen. En ik lijk niet de enige expert op dit gebied. Om dan tijd te nemen, te zoeken naar vertraging, is een kunst. Het vraagt om je automatismen te parkeren en de moed hebben om open te staan voor wat er dan komt.

Ja, moed is nodig. Want als ik dan werkelijk de tijd neem om echt te luisteren, wordt mij vaak snel helder wat ik te doen heb. De vraag die rest is of ik ook de moed heb om te gaan doen wat mij helder is geworden. Meestal gaat de moed namelijk over raakbaarheid. Wanneer we eens niet doen wat we altijd doen, krijgt een ander deel de ruimte. Een deel dat we waarschijnlijk wat minder goed kennen. Waar we niet van weten hoe het gaat overkomen op de ander, je zou zelfs geraakt kunnen worden. Wanneer je altijd alles zelf doet, kun je nu besluiten om hulp te vragen. Voor wie vaak mening en oordeel klaar heeft liggen, bestaat de mogelijkheid om aan te geven wat je voelt. En mocht je de sterke neiging kennen om steeds anderen te plezieren, dan is het spannend om nu eens nee te zeggen. Wellicht herken je deze voorbeelden. En er zijn natuurlijk nog veel meer voorbeelden te bedenken. En grofweg komen ze op hetzelfde neer. Hebben we de moed om datgene wat we altijd op de voorgrond zetten eens opzij te zetten en de achtergrond eens het podium te geven?

In de situaties waarin ik of de ander deze moed laat zien, doe ik steeds dezelfde ontdekking. Raakbaarheid verleidt tot raakbaarheid. Het is geen wetmatigheid, maar een uitnodiging om de achtergrond van de ander te mogen ontmoeten. En als de ander de uitnodiging aanneemt en zichzelf ook inbrengt, dan is er contact. De grote kracht van echt contact is dat het gaat waar het over moet gaan, het gaat over de kern. En wat zou er gebeuren als we het vaker, eerder over de kern van zaken en relaties hebben? Juist, dan ontstaat er versnelling. Versnelling, omdat een ieder zijn/haar eigen aandeel kent en weet waar hij/zij ten diepste eigenaarschap over heeft te nemen.

Er lijkt een paradox te zijn geboren. Hoe meer tijd ik neem en leer te luisteren naar wat er in mijn hart en hoofd is, hoe eerder ik zie wat ik heb te doen. De moedige keuze om vanuit raakbaarheid de verbinding aan te gaan nodigt uit tot echt contact. Echt contact gaat over de kern. Vertraging leidt tot versnelling. Herman Finkers zou zeggen: ‘Kalm aan en rap een beetje!’